Ομιλία του Δημάρχου Αριστοτέλη Στέλιου Βαλιάνου σε εκδήλωση του Επιμελητηρίου Χαλκιδικής στο 31ο Money Show
Κατ` αρχάς θέλω με αυτή την ευκαιρία να συγχαρώ και να ευχαριστήσω το Επιμελητήριο Χαλκιδικής, τον φίλο Γιάννη Κουφίδη και τους συνεργάτες του. Όχι μόνο για τη σημερινή εκδήλωση, αλλά και επειδή ένας τόπος που αναζητά ευκαιρίες και αντιμετωπίζει προκλήσεις, χρειάζεται ανθρώπους που θα συνεργαστούν για να αξιοποιήσουν τις πρώτες και να ανταπεξέλθουν στις δεύτερες.
Το Επιμελητήριο Χαλκιδικής διαθέτει τέτοιους ανθρώπους, που τα τελευταία χρόνια το έχουν μετατρέψει πραγματικά σε εργαλείο προόδου της Χαλκιδικής, αναλαμβάνοντας πρωτοβουλίες και στηρίζοντας πρωτοβουλίες άλλων φορέων και φυσικά των Δήμων της Χαλκιδικής, όπως είχαμε τη χαρά να διαπιστώσουμε και εμείς στον Δήμο Αριστοτέλη, μέσα από τη σταθερή συνεργασία που έχουμε αναπτύξει με το Επιμελητήριο σε διάφορες δράσεις.
Γράψαμε παρέα αρκετά χιλιόμετρα, από τα φεστιβάλ τοπικών προϊόντων ως τις δικτυώσεις με την οινική πρωτεύουσα του Μπορντό και άλλους εμβληματικούς τόπους…
Ήταν σημαντικός ο ρόλος του Επιμελητηρίου, σε πολλές δράσεις μας, αλλά θα ξεχωρίσω ένα ακόμα εγχείρημα που νομίζω ότι αποτελεί την πιο χαρακτηριστική απόδειξη της σημασίας που δίνουμε στην έννοια της συνεργασίας.
Αναφέρομαι στη δημιουργία της Τοπικής Σύμπραξης μεταξύ των παραγωγών πρωτογενούς τομέα και των επιχειρηματιών στο χώρο του τουρισμού και της εστίασης, που έχει αποτελέσει έκτοτε, τον πυρήνα παραγωγής σημαντικών ιδεών και ενεργειών στον Δήμο Αριστοτέλη.
Η δυνατότητα κινητοποίησης των εγγενών δυνάμεων μιας τοπικής κοινωνίας αποτελεί, κατά την άποψή μου, τον καταλύτη για την πρόοδο ενός τόπου.
Όσες ευκαιρίες κι αν σου δημιουργήσουν άλλοι, η δική σου ενέργεια είναι αυτή που θα τις μετατρέψει σε πλούτο και απτή ανάπτυξη.
Όσες υποσχέσεις κι αν λάβουν οι τοπικές αρχές για στήριξη απέναντι σε δυσκολίες, κρίσεις και προκλήσεις, δεν θα επιτευχθεί ουσιαστικό αποτέλεσμα, αν οι τοπικές κοινωνίες δεν σταθούν ενωμένες απέναντί τους.
Βγαίνοντας από μια μακρά περίοδο πολλαπλών κρίσεων και με την ελπίδα ότι την τρέχουσα ενεργειακή κρίση δεν περιμένει να την διαδεχθεί κάποια άλλη στη γωνία, είναι η ώρα να κοντοσταθούμε με μια απολογιστική διάθεση, όχι για να αποκαρδιωθούμε από τις απώλειες και τις ζημίες, αλλά για να δούμε τι διδαχτήκαμε.
Η οικονομική κρίση που ζήσαμε, σίγουρα μας δίδαξε ότι δεν μπορούμε να απλώνουμε συνεχώς τα πόδια μακρύτερα από το πάπλωμα. Μας ανάγκασε με σκληρό τρόπο να γίνουμε όλοι πιο νοικοκύρηδες.
Η πανδημία μας ένωσε ως κοινωνικό σύνολο, μας δίχασε στη συνέχεια, αλλά σίγουρα μας δίδαξε τη δύναμη της αλληλεξάρτησης. Μας έδειξε δηλαδή, πως η δική μας καθημερινή επιλογή που μπορεί να στα μάτια μας να φαντάζει λεπτομέρεια, ενδέχεται για τον διπλανό μας να κάνει τη διαφορά, ακόμα και ανάμεσα στη ζωή ή στον θάνατο.
Η ενεργειακή κρίση μας θύμισε ότι απέναντι στην παγκοσμιοποίηση οφείλουμε να βάζουμε ένα όριο αυτονομίας και ενέτεινε την επιστροφή μας στις δυνάμεις της φύσης που για εκατονταετηρίδες, ο άνθρωπος υποτιμούσε ως ενεργειακές πηγές. Στον ήλιο, στον αέρα, στη γεωθερμία…
Όλες αυτές τις διδαχές, οφείλουμε σήμερα να τις μετατρέψουμε σε ευκαιρία, φροντίζοντας να προσαρμοστούμε, αλλά και να συντονιστούμε σε ένα σύστημα καθετοποιημένης συνεργασίας και αλληλεπίδρασης.
Πολιτεία, Αυτοδιοίκηση, Πολίτης.
Κράτος και Ιδιωτική Πρωτοβουλία.
Πολυεθνικές κοινότητες και εθνικές ταυτότητες.
Συνδυάζοντας παρακαταθήκες του παρελθόντος, με τεχνολογικές εξελίξεις που συνθέτουν το μέλλον, οφείλουμε να αναγνωρίσουμε στο παρόν την αποφασιστική του σημασία. Αντί επαναπαυόμαστε σε δάφνες του παρελθόντος, ή να περιμένουμε κάποιους άλλους να μας φέρουν το μέλλον στο πιάτο, οφείλουμε να εργαστούμε όλοι μαζί για να το κατακτήσουμε.
Κι ας δούμε λοιπόν πως μπορούμε να κάνουμε τη φιλοσοφία πράξη και να εφαρμόσουμε τις γενικές αρχές, ειδικά στη Χαλκιδική μας, που πιστεύω ακράδαντα ότι μπορεί να αποτελέσει Case Study, έναν πραγματικό «πιλότο» για το σύνολο της Ελλάδας.
Και εξηγούμαι:
Η Χαλκιδική συνδυάζει μια σειρά από σπάνιες οικουμενικότητες, κάποιες εκ των οποίων έχουμε την τύχη να συνδέονται πιο άμεσα με τον Δήμο Αριστοτέλη, αλλά δεν παύουν να αποτελούν στοιχεία της ευρύτερης ταυτότητας της Χαλκιδικής μας.
Αναφέρομαι στην Μοναστική Πολιτεία του Αγίου Όρους…
Αναφέρομαι στον φιλόσοφο Αριστοτέλη που έχει ανακηρυχθεί ως η πλέον επιδραστική προσωπικότητα παγκοσμίως από καταβολής πολιτισμού.
Αναφέρομαι στην εξέχουσα θέση που κατέχει η Χαλκιδική ως προορισμός στον παγκόσμιο τουριστικό χάρτη.
Η Χαλκιδική είναι προνομιακό –σχεδόν- προάστιο και αγαπημένος προορισμός απόδρασης για τη δεύτερη σε μέγεθος πόλης της Ελλάδας, τη Θεσσαλονίκη.
Η Χαλκιδική φιλοξενεί –επίσης στον Δήμο Αριστοτέλη- μια από τις μεγαλύτερες (αν όχι τη μεγαλύτερη) επένδυση της Ελλάδας και αναφέρομαι στη μεταλλευτική δραστηριότητα.
Θα μπορούσα να αναφέρω πολλά ακόμα χαρακτηριστικά και συγκριτικά πλεονεκτήματα, αλλά θα προσπεράσω και θα καταλήξω αμέσως στο εύλογο συμπέρασμα κάθε καλοπροαίρετου γνώστη όλων αυτών των στοιχείων.
Δεν θα έπρεπε η Χαλκιδική με όλα αυτά τα πλεονεκτήματα να είναι ένα μικρό Μονακό με υψηλό κατά κεφαλήν εισόδημα για τους κατοίκους της και υποδομές αξιοζήλευτες;
Θα έπρεπε, αναμφισβήτητα. Είναι; Προφανώς όχι. Δεν είναι.
Το οδικό δίκτυο είναι σε πολλά σημεία αναντίστοιχο της κινητικότητας που καλείται να εξυπηρετήσει, ιδιαίτερα σε περιόδους αιχμής και μόνο τα λίγα τελευταία χρόνια, βλέπουμε κάποιες προσβάσεις να βελτιώνονται αισθητά, ελπίζοντας ότι θα ακολουθήσει και το εσωτερικό επαρχιακό οδικό δίκτυο.
Οι λιμενικές υποδομές σε πολλές περιπτώσεις έχουν αποτελέσει σήριαλ δεκαετιών. Στην περίπτωση του Δήμου Αριστοτέλη, μόλις πρόσφατα καταφέραμε να διαθέσει η πολιτεία της πόρους ευρωπαϊκούς και εθνικούς, που απαιτούνται για μια σειρά λιμενικών έργων που φιλοδοξούμε να δημιουργήσουν νέα δυναμική στην περιοχή τα επόμενα χρόνια.
Γνωρίζω τις προσπάθειες που κάνουν κι άλλοι συνάδελφοι για τις λιμενικές υποδομές στα δικά τους διοικητικά όρια.
Ωστόσο, δεν μπορεί να παραβλέψει κανείς το γεγονός, πως κάποια πράγματα θα έπρεπε ήδη να έχουν γίνει αντί να δρομολογούνται τώρα.
Οι υποδομές υγείας είναι εξίσου προβληματικές όπως σε πολλά άλλα μέρη της Ελλάδας.
Οι υποδομές ποιότητας και επάρκειας για την ύδρευση, την αποχέτευση, ακόμα και την ηλεκτροδότηση, παραμένουν ανεπαρκείς σε πολλές περιπτώσεις και επίσης ξέρουμε όλοι τις προσπάθειες αναβάθμισης που κάνουμε μέσα από ευρωπαϊκούς και εθνικούς πόρους.
Αυτό που πάντα έλλειπε και εξακολουθεί να λείπει είναι κάτι το οποίο απουσιάζει για κάθε Δήμο πανελλαδικά: Η δυνατότητα αυτοδιαχείρισης. Όχι απλώς Αυτοδιοίκησης.
Ας μην κρυβόμαστε πίσω από το δάχτυλό μας. Έχουμε αυτοδιοίκηση σε επίπεδο θεσμικό, αλλά χωρίς το οικονομικό, για το οποίο οι Δήμοι εξαρτόμαστε εν πολλοίς από τις διαθέσεις της εκάστοτε κυβέρνησης.
Είχα την ευκαιρία κάποια σχετικά ζητήματα να τα θίξω πρόσφατα με αφορμή το αναπτυξιακό συνέδριο της ΕΛΙΝΕΚΑ που πραγματοποιήθηκε στη Θεσσαλονίκη.
Σε αντίθεση με τα κεκτημένα της Αυτοδιοίκησης σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες, στην Ελλάδα η λεγόμενη οικονομική αυτοτέλεια των Δήμων, είναι μια αυτοτέλεια «δανεική» και σχεδόν… πτυσσόμενη, ανάλογα με τις διαθέσεις ή έστω και τις αντικειμενικές δημοσιονομικές δυσκολίες που αντιμετωπίζει η κάθε κυβέρνηση.
Ποιος μπορεί να ξεχάσει για παράδειγμα την μεγάλη αρπαγή των αποθεματικών των ΟΤΑ που επιχειρήθηκε πριν λίγα χρόνια, προκειμένου η τότε κυβέρνηση να ανταπεξέλθει στη δημοσιονομική διελκυστίνδα με τους Θεσμούς.
Ή ποιος μπορεί να μην θυμάται τη διαχρονική άρνηση των κυβερνήσεων να αποδώσουν στους Δήμους τα περιβόητα παρακρατηθέντα, δηλαδή το σύνολο των κονδυλίων που προβλέπουν για την Αυτοδιοίκηση οι βασικοί νόμοι.
Είναι λοιπόν απαραίτητο, η ζητούμενη οικονομική αυτοτέλεια, να συνοδευτεί από συνταγματικά εχέγγυα που να δίνουν τη δυνατότητα μακρόπνοου σχεδιασμού επί σταθερών δεδομένων, όχι μόνο στους εν ενεργεία δημάρχους, αλλά ακόμα και στους διεκδικητές των δημαρχιακών θώκων. Μπορεί να μη μας συμφέρει αυτό που λέω εμάς τους εν ενεργεία, να σκεφτόμαστε τους διεκδικητές δηλαδή, αλλά αυτό είναι το σωστό και το σωστό πρέπει να λέγεται!
Όποιος φιλοδοξεί να προσφέρει στην τοπική αυτοδιοίκηση ως δήμαρχος, είναι σωστό, να ξέρει τι πρέπει να περιμένει σε βάθος ετών, ώστε να κάνει έναν ρεαλιστικό μακρόπνοο σχεδιασμό και όχι να περιορίζει τον ορίζοντά του σε βάθος τετραετίας.
Να μπορεί ο ίδιος ο δήμος να καθορίζει τα αντανακλαστικά του ακόμα και απέναντι σε απρόβλεπτες κρίσεις, όπως η υγειονομική κρίση και η ενεργειακή κρίση που αντιμετωπίζουμε το τελευταίο αρκετά μεγάλο διάστημα.
Θα πρέπει επίσης να αναβαθμιστεί ο θεσμικός ρόλος της Αυτοδιοίκησης σε σχέση με την συμβασιοποίηση και τον αποφασιστικό έλεγχο μεγάλων επενδύσεων που υλοποιούνται μέσα στα διοικητικά όρια κάθε δήμου.
Το παράδειγμα της μεταλλευτικής δραστηριότητας στον Δήμο Αριστοτέλη, είναι χαρακτηριστικό.
Θα πρέπει κατά τη γνώμη μου, σε τέτοια ζητήματα το θεσμικό πλαίσιο να επανεξεταστεί και να επανασχεδιαστεί κατά τρόπο τέτοιο, που να ενισχύει τη συμμετοχή και την αποφασιστική βαρύτητα κάθε Δήμου, σε όλα τα στάδια της έγκρισης και του ελέγχου μιας μεγάλης επενδυτικής δραστηριότητας.
Δεν νοείται, η οποιαδήποτε εκλεγμένη Αρχή που εκπροσωπεί κατά τον δημοκρατικότερο τρόπο μια τοπική κοινωνία, να έχει ρόλο υποδεέστερο ή ισότιμο, ενός συνδικαλιστικού, επαγγελματικού ή επιστημονικού θεσμικού συμβούλου, σε θέματα μεγάλων επενδύσεων που υλοποιούνται στην περιοχή.
Και αυτό έχει την εφαρμογή του και σε μεγάλες τουριστικές ή επενδύσεις.
Προφανώς όλα τα παραπάνω, δεν σημαίνουν, ούτε πως οι Δήμοι είμαστε ανήμποροι, ούτε πως δεν έχουμε τις ευκαιρίες και τις δυνατότητες να παράγουμε έργο.
Στον Δήμο Αριστοτέλη κάνουμε τα τελευταία χρόνια μια μεγάλη προσπάθεια για την τουριστική ανάπτυξη, ώστε να πάψει η Χαλκιδική να αποτελεί έναν τουριστικό προορισμό δύο ταχυτήτων.
Και το λέω αυτό, το ξέρουν καλά οι συνάδερφοι δήμαρχοι, χωρίς το παραμικρό ίχνος φθόνου για τα τμήματα εκείνα του νομού μας που βρίσκονται την 1η τουριστική ταχύτητα.
Άλλωστε ο τουρισμός μιας περιοχής σαν τη Χαλκιδική, μπορεί να αποτελέσει ένα πεδίο συνεργασίας που θα προσδώσει σε όλες τις περιοχές αυξημένα οφέλη.
Κάθε περιοχή μπορεί να επωφελείται από την υπεραξία της γειτονικής και τούμπαλιν.
Και φυσικά υπάρχουν στόχοι που μπορούν και πρέπει να γίνουν πεδία κοινών διεκδικήσεων.
Παράδειγμα η σύνδεση με την Εγνατία Οδό μέσω Σταυρού και Ολυμπιάδας, που μπορεί να δώσει ώθηση στην επισκεψιμότητα για ολόκληρο το νομό.
Μπορούμε ακόμα να συνεργαστούμε ακόμα περισσότερο, εμπλουτίζοντας πρωτοβουλίες που ήδη υπάρχουν σε συνεργασία με φορείς του τουρισμού όπως η ΠΟΞ, η Περιφέρεια και άλλοι, για να δημιουργήσουμε νέα πακέτα που να συνδυάζουν τα συγκριτικά πλεονεκτήματα των δήμων μας.
Στον Δήμο Αριστοτέλη, κοντά στην τουριστική ανάπτυξη, εργαζόμαστε για την βελτίωση όλων εκείνων των κοινωνικών υποδομών και υπηρεσιών που πρέπει να συμβαδίζουν.
Για τις υποδομές που προανέφερα, οδικές, λιμενικές, ύδρευσης και αποχέτευσης.
Για την διαχείριση απορριμμάτων, για την Ασφάλεια, την Υγεία και την προστασία του Περιβάλλοντος.
Για τη στήριξη της τοπικής αγροτικής παραγωγής, που συνδέεται άμεσα με την τοπική γαστρονομία και τον τουρισμό.
Όλα αυτά όμως, θα αποτελούν έναν μικρότερο ή μεγαλύτερο Γολγοθά, για όλους μας, όσο η Αυτοδιοίκηση συγκεντρώνει αρμοδιότητες χωρίς την αμεσότητα πρόσβασης στους αντίστοιχους πόρους.
Ούτε χωρίς την δυνατότητα απασχόλησης του κατά περίπτωση ικανού και αναγκαίου αριθμού εργαζομένων με την απαιτούμενη εξειδίκευση.
Το ΕΣΠΑ είναι ένα εργαλείο εξαιρετικό. Αλλά δεν μπορεί να αποτελεί μονόδρομο, στον οποίο μάλιστα στριμωχνόμαστε για να τον περάσουμε όσο και όσοι προλάβουν.
Το Ταμείο Ανάκαμψης είναι επίσης μια μεγάλη ευκαιρία. Αλλά όσο μεγάλη κι αν είναι η πίτα, τα στόματα φαίνονται πολύ περισσότερα.
Πεδίο δόξης λαμπρό για όλους μας, η ακόμα πιο ισχυρή σύνθεση δυνάμεων για να κατακτήσουμε περισσότερα από όσα μπορούν να μας ικανοποιήσουν και να μας φτάσουν ως τις επόμενες ή τις μεθεπόμενες εκλογές.
Να συνεργαστούμε για να επιτύχουμε εκτός από την αυτοδιοίκηση την επαρκή αυτονομία και αυτοδιαχείριση την οποία όταν κατακτήσουμε θα έχουμε ενισχύσει όχι μόνο στην δική μας δυνατότητα να αυξήσουμε τα οφέλη για τον τόπο μας, αλλά θα έχουμε ενισχύσει και τη δυνατότητα των επόμενων από εμάς, να πράξουν ακόμα περισσότερα.
Σας ευχαριστώ